Jan Arild Rømmen: Alltid på bana

“Eit portrettintervju av advokat Jan Arild Rømmen. Publisert i Sogn Avis 16.06.2018”

Sogndal: Han insisterer på å balansera fritida mellom å vera fotballdommar og gå skirenn, snart 65 år gamle Jan Arild Rømmen.

Og han har ikkje tenkt å gje seg med det første, verken på eller utanfor advokatkontoret Tollefsen der han har hatt sitt daglege virke dei siste fem åra.

– Eg er fødd i Tromsø og budde der dei første ti åra i livet mitt. Der var du seks månader fotballspelar og seks månader skihoppar gjennom året, seier Rømmen.

Familien flytta til Haugesund då han var 10 år gamal. Der budde han fram til han var 20 og studiestart ved Universitetet i Bergen.

Der tok Rømmen juridisk embetseksamen i 1979 og har som advokat lang røynsle med bubehandling og forretningsførsel. Han har fire år som sakshandsamar for byggjesaker hjå Fylkesmannen i Oslo og Akershus, fire år som politijurist og 27 år som advokat og dagleg leiar i Sogn Eigedomskontor i Sogndal.

Han har motteke diplom frå Norsk Språkråd for «framifrå innsats for norsk språk», det vil seia nynorsk, for åra i Sogn Eigedomskontor AS.

– Der hadde me alt på feilfritt nynorsk. Eg brukar også nynorsk som advokat.

Rømmen er som regel først på jobb. Vanen med å stå tidleg opp, har han fått med seg heilt frå gutedagane då han starta som avisbod for morgonavisa Haugesund Dagblad.

– Eg stod opp ti på seks og sykla rundt med dei 40 avisene eg hadde på ruta. Det tok ein times tid dersom vêret var nokolunde normalt. Dette gjorde eg frå femte til åttande klasse, det var berre i feriane eg ikkje tok avisrunden.

Litt meir avis vart det då han i ungdomsskulen vart utplassert i avisa som journalist. Men han kunne neppe ha tenkt seg ei journalistisk karriere.

– Det er sjølvsagt vanskeleg å seia. Eg kjenner fleire gode journalistar og det er plussar og minus med alt. Men svaret må nok bli ja til at eg er glad eg valde juridisk utdanning. Journalistar opererer som regel med korte fristar frå dag til dag, eg står friare til å velja og definera arbeidsdagen min. Det er klart at det hender det blir mykje einskilde dagar eller periodar, men det går greitt så lenge du er flink til å strukturera dagen.

Dei som kjenner juristen, domaren, fotballspelaren, maratonløparen og skientustiasten, omtalar Rømmen som ein spesiell og kul fyr. Nokon utprega mjuk mann er han ikkje, men tonefallet blir mjukare når han snakkar om familien.

Familien er tre born, alle pluss/minus 30 og kona Astrid. Astrid møtte han på dans i Olden, då han og nokre kameratar hadde leigd hus og var der på påskeferie, sjølvsagt med ski på programmet. Kven som tok initiativet, hugsar han ikkje.

– Kanskje du skal spørja ho, eg gav meg i alle fall ut på noko eg ikkje kunne. Ho ville vel kanskje helst hjelpa meg.

Sjølv om han altså ikkje var ei utprega danseløve, oppstod det søt musikk mellom dei to. Dette var på midten av 70-talet og tilfellet ville at ho gjekk på lærarskulen i Bergen medan han studerte juss der.

– Eg var ikkje klar over det då eg møtte ho, men det kom jo fram undervegs.

Etter studiane flytta begge til Oslo, der dei straks fekk felles adresse. Og snart skulle dei få felles born.

– Eg var 30 då eg skulle bli far for første gong. Då bestemte me oss for å flytta vestover, me ville ikkje bu i Oslo med små born. Det som vart avgjerande for at me hamna i Sogn, var ei ledig stilling som politijurist ved Sogn politikammer. Der såg eg også moglegheiter for andre jobbar dersom det skulle bli aktuelt. I tillegg var det klimaet, med varme somrar og kalde vintrar.

Rømmen legg til at han er veldig glad for at dei valde Sogn.

– Det var eit heilt rett val for oss, her er det oversynleg og greitt og ein fin plass for borna å veksa opp. Det var ei heldig avgjerd, me har heller ingen planar om å flytta. Det måtte i tilfelle bli at me flyttar etter borna når me blir gamle. Oslo er heller ikkje så langt vekke dersom me skulle få lyst på ein tur dit.

I Sogn skulle han få nok å gjera, på fleire område. Han vart forretningsførar for bompengeprosjektet Mannheller–Fodnes og Fjærlandsvegen. Begge delar følgde han frå A til Å. Han har vore bustyrar for over 100 konkursbu og teke seg av ei mengd med dødsbu. Fatlatunnelen starta han arbeidet med fram til det bompengeprosjektet vart oppheva av regjeringa.

Men på fritida er det sport for alle pengane. Aktiv fotball har han spela frå han var 10 til han fylte 50. I Haugesund spelte han for gamleklubben på Haugalandet, Torvastad, heilt opp til seniorlaget. Då han studerte i Bergen, spelte han i studentserien og i Oslo vart det bedriftsfotball. I Sogn gjekk han rett inn på old-boys lag.

– Eg kan nok spela fotball no også, men er litt redd for skader som kan gå ut over skisesongen. Så det held eg meg unna. Eg har rett nok hatt veldig lite skader, trass i alt eg har drive med, sikkert 1.000 treningar. Men tek ingen sjansar.

Rømmen spring ikkje berre etter ein ball. Han er kanskje best utan ball og har 20 maraton og 20 halvmaraton på samvitet. Han kan sjå tilbake på to krinsmeisterskap i Jølster etter han passerte 50.

– Eg kan godt springa ein maraton i morgon, men også her er eg litt redd for skader. Eg kan ikkje springa på asfalt, då spring eg heller ein tur i skogen.

Fotballen har han likevel ikkje lagt på hylla, han har vore aktiv dommar i fylket sidan han kom hit. Det er vel knapt ein fotballspelar i Sogn som ikkje har hatt han som domar, og dømminga har han tenkt å halda fram med. Det er ikkje lenge sidan han dømde ein jentekamp.

– Eg jobbar dugnad for Syril som domar i gute- og jentekampar. Men skulle Yngve Håkonsen (domar- og seriekonsulent i fotballkrinsen, red.) ringa og seia det er krise, så kunne eg sikkert teke ein damekamp mellom Sogndal og Jølster, seier Rømmen, som tykkjer det er flott at jentene også har etablert seg i fotballverda.

– Ja, ja, hugs at eg har drive med dette i lang tid og har ikkje tenkt slik i det heile teke. Eg har aldri hatt andre tankar enn at fotball også er ein naturleg aktivitet for jenter.

Og han ser på fotball. I Bergen såg han om lag alle Brann sine kampar, i Sogndal har han hatt sesongkort nærmast sidan han kom til bygda.

– Eg ser alle kampar eg kan få med meg, skoftar berre i feriar og dersom det skulle vera ein konfirmasjon i familien.

For ein så fotballinteressert person, skulle me tru at han no er inne i årets høgdepunkt med fotball-VM i Russland.

– Men eg er eigentleg meir oppteken av lokalfotball enn landslagsfotball. Eg vil sjølvsagt sjå nokre kampar dersom det passar, men langt frå alle. For å seia det slik, så dømer eg heller ein gutekamp mellom Syril og Kaupanger enn å sjå på ein kamp mellom Algerie og Tyskland.

Nokre fotballturar til England blir det likevel, men han vil ikkje kalla seg fotballidiot.

– Nei, det er eg ikkje. Eg er veldig sportsinteressert og får med meg eit par kampar med favorittlaget Tottenham når eg er i England. Men helga blir ikkje øydelagt om dei skulle tapa.

Men kanskje det er i skiløypene han trivst best. 19 birkebeinarmerke på ski skulle tyda på akkurat det. Også når me ser at han deltek i ei rekkje andre skirenn, som Sami-race i fjor der han gjekk 9 mil på skøyteski gjennom Noreg, Sverige og Finland.

Med eit slikt aktivitetsnivå, kjem Rømmen i kontakt med veldig mykje folk. Ikkje berre i Sogn, men over heile landet. Dette gjer at han har lett for å snakka med folk.

– Ja, eigentleg alle typar folk.

Røynsla han har opparbeidd er også god å ha med i jobben. Han er kjend for å pressa på partar for å få til eit forlik.

– Ja, eg likar ikkje bråk og pressar på for å bli ferdig med ei sak og finna løysingar i staden for at pengane forsvinn i rettssaker og til advokatar i årevis. Difor pressar eg på litt. Som det blir sagt så er det betre med eit magert forlik enn ein feit prosess. Det er eigentleg godt sagt.

Skal Rømmen slappa av, så kosar han seg godt med kryssorda i Sogn Avis og Aftenposten. Det går som regel bra tre av fire gonger. Han spelar også bridge og er med på spelekveldar på Leikanger ein gong i veka. Kvissmaster er han også, han likar både å laga quiz og vera med sjølv. Nyleg utfordra han 100 advokatar, sekretærar og følgjesveinar som kom til Sogn for å sjå og oppleva Skjolden, med ein sjølvlaga quiz. Rømmen er sjølvskriven på in house-aktivitetar på advokatkontoret, som fast tabata-trening om morgonen på firmaturar. Kjem det til armhevingar, tek han luven frå dei fleste.

Glad i musikk er han også, alt frå jazz og rock til country står på repertoaret. Men skal han velja to, så blir det Led Zeppelin og Jan Garbarek.

– Dei har eg sikkert brukt hundrevis av timar på.

Med ein far som var politisk aktiv i Senterpartiet, har Rømmen også arva eit samfunnsengasjement. Han seier gjerne frå om det han meiner, som synet på

kommunereform og regionreform.

– Eg er for dette, men meiner me skulle hatt ein slags øksekomite for heile landet. No blir det stykkevis og delt, snakk om ressurssløsing. Me må ta alt, eller ingenting.

Rømmen har etter kvart prøvd å trappa ned som advokat, men får det ikkje heilt til. Mykje takka vera eit miljø på jobben der kollegaene helst vil ha han med vidare ei stund til.

– Eg tek eitt år om gangen. Det er ein krevjande jobb, så du må vera skikkeleg motivert for å halda fram. Men det blir veldig rart å slutta, eg veit ikkje heilt kva eg då skulle finna på. Kanskje kan eg byrja hos dykk?

Sogn Avis: Slik målbind du 100 advokatar

Privat foto

Skjolden: – Det vart ei heilt magisk helg og inga formell evaluering trengst for å konstatera at dette vart tidenes beste Eurojuris-samling.

Orda kjem frå Katrine Gilleece i Eurojuris Norge AS. Til dagleg tilsett i Advokatfirmaet Svensson Nøkleby i Drammen.

– Alle dei personlege og nøye planlagde detaljane, kombinert med Noregs vakraste stad og nydeleg vêr gjorde til at alle var heilt bergtekne frå fyrste stund, summerer ho opp.

Planlegging

Advokatfirmaet Tollefsen konstaterer at sjølv advokatar kan verta mållause i glitrande kveldssol på Fuglesteg.

Det har ikkje stått på timar med planlegging for det lokale advokatkontoret, men no haustar dei store lovord frå dei 100 advokatane og følgjet som kom.

Dugnadsinnsats

Ein massiv dugnadsinnsats måtte til for å rigga mat og drikke for 100 personar på Fuglesteg.

Drikka vart floge opp med helikopter direkte frå nærbutikken i Fortun. Maten vart bore på plass av kokkane hjå ElleVilt, godt hjelpt av foreldra og svigermor til Anette Stegegjerdet Norberg.

– Dette var det beste matbordet som nokon gong er presentert på Fuglesteg. Folk kosa seg i graset og skrytte over mat og utsyn, seier Stein Bugge Næss, «husfar» og mangeårig formann i Luster turlag.

Deltakarane lytta nøye når han fekk ordet for å fortelja om historia til Fuglesteg og restaureringsarbeidet der. – Me skuldar ei stor takk til Luster turlag og dei ulike frivillige som gjennom helga hjelpte oss fram til eit vellukka arrangement, seier Jan Tollefsen.

Linda Goldmann og fleire frå Luster Røde Kors Hjelpekorps var i beredskap heile kvelden.

Konkurranseinstinkt

Frå botn og opp tevla deltakar-

ane mot kvarandre firmavis. Advokatfirmaet Hald frå Arendal vart fyrstemann til topps etter dei bestemde seg for å slå Dronning Sonja si gangtid og gav alt.

Anny Uglum Reppen, sekretær med 30 års fartstid i Advokatfirmaet Tollefsen, hadde bakt kransekake som saman med champagne skulle fungera som energibar ved inngangen til Fuglesteg. Derifrå var vegen kort til å ikle seg bunad og flagga deltakarane i mål.

Ekstra krefter

– Eg er ikkje sikker på kven av oss som føreslo dette bunadsstuntet. Men det vart ein viktig detalj som ikkje blir gløymt. Nokon fekk plutseleg krefter til ein siste spurt når dei såg oss heia og veiva med flagg på toppen, seier Anette Stegegjerdet Norberg.

Premiar til vinnarane i motbakkeløp og quiz var lokalmat, som også vart servert gjennom heile helga. Nokre av dei som ikkje vann, vart so ivrige etter å kjøpa at lokalprodusentane måtte møte opp att med varer dei kunne ta med seg heim søndag morgon.

Jan Tollefsen meiner dei lokale samarbeidspartane i Luster leverte varene helga gjennom.

– Nivået på reiselivsproduktet Skjolden Hotel er høgt. Arrangørane på sørsida presenterte i tillegg Urnes, Sørheim og Lustrafjorden på fantastisk vis. Saman med dei og føredragshaldarane Trine Hjellhaug Lerum og Sigrid Henjum har me fått vist fram kven me er og kva me er gode på i Sogn, seier han, og meiner dei lukkast gjennom å byggja nettverk på uformelt sognavis.

Gilleece i Eurojuris Norge AS seier dei no vil vektleggja meir fysisk aktivitet og personleg preg på nettverksmøta. Etter denne helga torer kanskje styret å satsa på Lofoten neste vår.

Publisert i Sogn Avis 05.06.2018 av Eli Grotle

Har du sjekka om du har rettshjelpsdekning?

Av Advokatfullmektig Anne Stine Hovland

Frå tid til annan oppstår det problem der det kan vera nyttig å søke hjelp hjå advokat. Men det er mange som vegrar seg for dette, av frykt for høge kostnadar.

Dette er synd  - av fleire grunnar. For det fyrste kan det vera saker som er, eller til slutt blir, ei stor belastning for den det gjeld. Det er tidkrevjande og tek mykje energi å følgja opp sjølv. Kanskje endar det med at ein ikkje orkar meir, trass i at ein kan ha lova på si side. Ei anna sak er at advokaten i ein tidleg fase kan ha mogelegheit til å påverka at saka blir løyst på ein god måte og at ein oppnår ei minneleg ordning - før konflikten har tilspissa seg og frontane er for steile.

Det mange ikkje er klar over, er at ein kan ha gode ordningar for å få dekka deler av utgiftene med advokat i ulike saker gjennom heilt vanlege villa-, heim-, hytte-, innbu-, bil og båtforsikringar  – såkalla rettshjelpsdekning.

Kva omfattar ei rettshjelpsdekning? Her kan det vera variasjonar frå forsikringsselskap til forsikringsselskap, så det er viktig å sjekke ut kva som gjeld i ditt tilfelle.

Det typiske er at forsikringsdekninga er knytt til det formuesgodet som forsikringa gjeld. Til dømes vil hus – og innbuforsikringar dekke tvistar med handverkar, eigedomstvistar og nabotvistar. Andre forsikringar, som bil- og båtforsikring, dekker tvistar som gjeld desse eigedelane. Desse vanlege forsikringane vil som regel ikkje dekke tvistar i familiesaker, t.d. ved samlivsbrot og arvesaker, eller arbeidstvistar. Her må ein sjekke om det kan vera andre ordningar som gjev dekning.

Det er nokre stikkord ein må ha i mente når det gjeld rettshjelpsdekning:

Oppstått tvist: Det vil seie at det må vera ei reell usemje. Ein får som hovudregel ikkje dekka utgifter til generell juridisk bistand. Det må vera sett fram eit krav som den andre parten motset seg. Det er ikkje krav om at dette skal vera skriftleg, men det er alltid ein fordel å ha mest mogeleg skriftleg korrespondanse. Også med tanke på ei eventuell seinare rettssak. Bruk derfor e-post eller SMS i all korrespondanse!

Fristar: Dei fleste forsikringsselskapa set som vilkår at ein må melde saka innan eitt år etter at tvist er oppstått eller advokat er kontakta. Det er derfor lurt å ta tidleg kontakt med forsikringsselskapet, slik at det blir oppretta sak.  

Eigenandel: Som i andre forsikringstilfelle er det også eigenandelar ved rettshjelpsdekning. Ei vanleg ordning er at det må betalast ein eigenandel på kr. 4 000,-, og at ein i tillegg må dekke 20 % av beløp utover dette. Vidare har dei fleste forsikringane eit tak, og det vanlege er at selskapet gjev dekning opp til kr. 100 000,-.

Det kan som nemnt vera variasjonar mellom dei ulike selskapa og for å få vite kva forsikringa di dekker, er det best at du eller advokaten tek kontakt med forsikringsselskapet for nærmare informasjon. 

Publisert i Sogn Avis 14.04.2018

Tomtefeste – innløysing av festa tomt til bustad og fritidshus

Av Advokatfullmektig Siv Kvåle Sanden

---

Eig du eit bustadhus som står på ein annan manns grunn? Går du med planar om å løyse inn bustadtomta du festar? Eller festar du bort ei tomt som du kunne tenkt deg å få attende? I så tilfelle er det fleire reglar som gjer seg gjeldande og som du må ta høgde for. Reglane om tomtefeste finn du i  tomtefestelova.

Innløysingsreglane er i dag til fordel for den som festar tomta. Dei viktigaste grunnane til dette er at festar har gjort store investeringar både ved oppbygging av bustaden og opparbeiding av tomta. Vidare har festaren fått eigarskapskjensle til staden ofte gjennom generasjonar og denne er, i følgje lovgjevar, viktig å i vareta.

For at festar skal kunne krevje innløysing må 30 år av festetida i festeavtalen ha gått. Etter den tid kan festar krevje innløysing annakvart år. Når festar skal krevje innløysing må han framsetje skriftleg krav eit år før innløysingstidspunktet er ute.

Det er reglar for kva innløysingssummen skal utgjere. Hovudregelen er at innløysingssummen, altså det festar skal betale til bortfestar, skal vere 25 gonger festeavgifta etter regulering på innløysingstida. Det vil seie at dersom festeavgifta er 10 000 kr etter regulering, skal innløysingssummen vere 250 000 kr. For tomter som er festa bort på avgrensa tid, altså det er fastsett ei «festetid», kan bortfestaren i staden for hovudregelen krevje 40% av tomteverdet på innløysingstidspunktet. Dette kan vere aktuelt der innløysingssummen etter hovudregelen gjev ein vesentleg lågare sum enn det tomta er verd på innløysingstidspunktet. Bortfestar kan likevel ikkje krevje fullt 40% av tomteverdien i dette tilfelle. Festar skal ha frådrag for all verdauke han har tilført eigedomen medan han har hatt festerett. Dersom festar har investert i grunnen, til dømes planert tomta eller hatt utgifter til leidningsnett, skal han ha frådrag i innløysingsummen for dette.

Eit anna vilkår i lova er at tomteverdet ikkje kan setjast høgare enn det tomta kan seljast for om det berre er tillate å setje opp det eller dei husa som allereie står på tomta. Det vil seie, dersom det til dømes står eitt hus på tomta, medan det er plass til tre hus eller eit stort leilegheitskompleks noko som kan auke verdet på tomta, så kan ein ved utrekning av tomteverdet ikkje ta høgde for slike moglegheiter i innløysingsummen.  

Det er berre bortfestar som kan krevje innløysing til 40% av tomteverdet. Festar må halde seg til hovudregelen når han set fram sitt krav.

Dersom bortfestar skulle ynskje å krevje festetomta si tilbake er det diverre lite rom for dette i lova. Dette fordi festar kan krevje både lenging av festekontrakten når festetida er ute og innløysing av tomta etter 30 år av festetida. Bortfestar sine økonomiske interesser er ivaretekne gjennom moglegheita til å regulere festeavgifta, på visse vilkår. Den einaste reelle moglegheita bortfestar har til å få attende festetomta er dersom festar mislegheld festeavtalen, og sjølv då er det ikkje ein enkel prosess.

Andre reglar vil gjelde der tomtefeste har andre føremål enn bustad og fritidshus.

Publisert i Sogn Avis 15.02.2018

Arv og sånt småtteri...

Av Advokat Silje Flugheim Heggestad, Advokatfirmaet Tollefsen AS

---

Juletider er for dei fleste forbunde med familiekos, god mat og hyggje. Men når familien er samla, treng det ikkje alltid vere like god stemning.

Særleg når ein startar å diskutere gåver og potensiell arv. Det kan vere at eit sysken har fått ei større gåve enn den i rettferdas namn skulle ha fått. Slikt kan øydeleggje ei elles harmonisk og triveleg jul.

Kjensler er viktig å ta på alvor. Men det som er enno viktigare, er å vite kva som er lovregulert. På denne måten får ein innsikt i den sjølvstendige råderetten og kva reglar ein er bundne av. Det er ikkje alle som opplever lovverket som rettferdig, men intensjonen bak lovene er klare og grunngjeven av lovgjevar.

Visste du at ein kvar myndig person kan gje frå seg det den måtte ønskje i levande live, uavhengig av potensielle arvingar?

Arvereglane trer først inn når ein person har gått bort. Dette betyr at mor og far i levande live kan gje det dei måtte ønske til t.d. ideelle organisasjonar eller til «favoritt barnet». Disposisjonar på dødsleie fell utanfor, og skal gjerast i testamentsform.

Visste du at å sitje i uskifta bu medfører restriksjonar for attlevande sine disposisjonar?

Dette gjeld bl.a. dersom ein gir bort fast eigedom eller andre gåver som står i mishøve til formuen i buet. Sal av fast eigedom til gåvepris fell raskt inn under denne føresegna.

Visste du at eit særkullsbarn/livsarving til særkullsbarn medfører at andre lovreglar trer i kraft?

Særkullsbarn må bl.a. gje sitt samtykke for at den attlevande kan sitje i uskifta bu. Særkullsbarnet kan såleis krevje å få ut sin arv straks.

Er det forskjell mellom arv etter sambuar og arv etter ektefelle?

Det er forskjellar, og ein av dei viktigaste er at ein ikkje har arverett berre i kraft av å vere sambuar. Sambuaren må ha, ha hatt, eller venta barn dersom ein skal ha arverett etter sambuar. Alternativt må sambuarar testamentere til fordel for kvarandre. Dersom ein er gift, vil ektefellane automatisk ha krav på arv etter kvarandre.

Korleis skal eit testament setjast opp?

Det er strenge formkrav til korleis eit testament skal skrivast. Feil kan i verste fall medføre at heile testamentet er ugyldig. Testamentet skal bl.a. gjerast skriftleg med to vitne til stades. Vitna må vite at det er tale om eit testament, og dei skriv under etter ønske frå testator, medan testator er til stade. Dei treng ikkje å få opplyst innhaldet.

Kvar skal testamentet oppbevarast?

Det finnst ingen reglar for dette. Tingrettane tilbyr oppbevaring mot eit mindre gebyr. Dette vert anbefalt.

Var gåva «berre» ei gåve, eller var det forskot på arv?

Spørsmålet for mange er om gåva skal avkortast ved eit arveoppgjer eller ei. Sjølv om munnlege avtalar er like bindande som skriftlege, er dei vanskelegare å dokumentere. Ein gjer det difor enklare for arvingane dersom forskotet er nedfelt i eit testament. Her finnst det mange løysingar.

Dette er hovudreglar. Unntak finnst, men dei vert ikkje gjennomgått her. Som ein forstår, byr arv potensielt på ømme spørsmål. Det kan då vere greitt å rådføre seg med ein utanforståande som ikkje tek del i fordelinga.

Publisert i Sogn Avis 16.01.2018

LITT OM HØGSTERETT

Advokat Jan Arild Rømmen, Advokatfirmaet Tollefsen AS

---

Høgsterett er landets øverste domstol. Hovudoppgåva er å arbeida for rettsavklaring. Det inneber ein konsentrasjon om prinsippielle rettsspørsmål og retningsgivande avgjerder.

Høgsterett har 20 dommarstillingar og blir leia av ein justitiarius. I dag er det ei kvinne; Toril Marie Øie. Domstolen har også direktør, assisterande direktør, ei utgreiargruppe på 26 juristar og 22 saksbehandlarstillingar. Reint geografisk ligg den i Oslo i eige bygg like ved regjeringskvartalet der bomba blei sprengt 22.7.

Høgsterett kan behandla både straffesaker og sivile saker.

Det vert føreteke ei «siling» av saker. Dei fleste ankane vert ikkje behandla.

Den som ankar ein dom inn for Høgsterett, har såleis ikkje krav på å få saka si behandla der. Tre dommarar føretek denne gjennomgangen. Ordninga går på omgang mellom dommarane.

Høgsterett representerer den tredje statsmakt. Det vil seie at Høgsterett har mynde til å kontrollera at Storting og Regjering held seg til grunnlova og lovene og til dei konvensjonane og traktatane me er bundne av.

Til vanleg dømmer 5 dommarar i ei sak, men i spesielle saker kan retten setjast med 11 dommarar (storkammer) og i heilt spesielle tilfelle i plenum der alle deltek.

Det er stor prestisje å bli utnemnt til høgsterettsdommar, og berre spesielt kvalifiserte juristar vert tilsette.

Advokatar som vil prosedera saker i Høgsterett må ha ei spesiell godkjenning.

Er Høgsterett politisk? Etter maktfordelingsprinsippet (Storting, regjering, domstolar) skulle spørsmålet vera irrelevant. Men det er i vår demokratiske samfunnsdebatt semje om at Høgsterett i realiteten er politisk i ein viss grad når retten avgjer viktige, prinsippielle saker. Høgsterett har også markert seg i straffeutmåling i straffesaker der det i dommar vert gitt tydelege signal til underliggjande rettar om utvikling i straffenivået.

Saksbehandlinga i Høgsterett er til vanleg open for publikum. Det er fritt tilgjenge. Ein må berre gjennom ein sikkerheitskontroll som på ein flyplass. Neste gong du er i Oslo, ta ein tur innom for å ha opplevd akkurat dette spesielle, t.d. før eller etter ein liten tur på Stortinget 100 m ifrå der det er same tilgjenge. Anbefalast! Før det, gå inn på heimesidene slik at du veit om ei sak pågår og kva sak det gjeld!

Artikkelen var publisert i Sogn Avis i romjula 2017

Gransking- viktig intern kontroll

Advokat Arvid Mellingen, Advokatfirmaet Tollefsen AS

---

Ved mistanke om kritikkverdige tilhøve i private og offentlege organisasjonar, er gransking eit viktig verkemiddel til gjennomgang og førebygging.

I etterkant av fylkesmannstilsyn i Sogn barnevern, der ein har avdekt ei rekkje kritikkverdige forhold, kan ein spørje seg om kommunen i tidlegare fase kunne ha brukt gransking for å avklare faktum og gi grunnlag for tiltak.

Ved gransking nyttar ein som regel ekstern kompetanse til grundig og partsuavhengig undersøking for å klarlegge faktiske  forhold og ansvarsforhold. Gransking føreset at ein nyttar etterprøvbar metode, der ein sikrar innhenting av all relevant informasjon og samstundes tek vare på grunnleggjande omsyn som nøytralitet, saklegheit og kontradiksjon.

Gransking kan med fordel nyttast til å gjennomgå ei teneste eller konkrete hendingar for å avdekke faktum ogå undersøkje dette for å kunne gje tilråding om tiltak som reparerer eventuelle feil og manglar, eller førebyggjer uønskte hendingar i framtida.

Ved gransking vil ein i forkant gjere grundige førebuingar for å definere dei normer og standardar ein skal måle eininga eller hendinga opp mot. Granskaren vil innhente all relevant informasjon frå verksemda, det vere seg dokument eller elektronisk materiale, og ein vil gjennomføre strukturerte intervju med dei som er eller har vore involvert. Det er som regel naturleg å snakke med både noverande og tidlegare tilsette i organisasjonen, for å undersøkje alle sider av saka.

Ei gransking vil leie fram til ein rapport til oppdragsgivaren, med råd om tiltak dersom tilhøve bør endrast eller rettast opp.

Vår erfaring er at verksemder, både private og offentlege, i for liten grad er opptatt av å undersøkje bekymringsmeldingar om drifta før saka blir så stor at den nærast er uhandterleg. Det vil vere ein menneskeleg tendens til å skyve mistanke om feil og manglar føre seg, utan å ta grep i tide for å klarlegge forholda og kunne snu uheldig praksis eller å unngå feil i avgjerder.

Advokat- og revisjonsbransjen er mykje nytta til gransking, nettopp for å sikre den objektive og nøytrale distansen til dei involverte.

Artikkelen vart først publisert i Sogn Avis.

Sambuarskap – kort veg frå himmel til helvete

Advokatfullmektig Silje Flugheim Heggestad, Advokatfirmaet Tollefsen AS
 

---

Ja, eit sambuarskap kan vere like fantastisk som ein skyfri himmel ein vakker sommarsdag. Men som alle veit, kan været endrast, og plutseleg er det full storm. Dei fleste har ei venninne/venn/kjenning, som har opplevd ei svært vanskeleg tid etter eit samlivsbrot.

Ein avtale kan ikkje hjelpe oss på det kjenslemessige planet, men den kan eliminere økonomiske diskusjonar kring skifteoppgjeret. Ein sambuaravtale kan vere redninga frå ein personleg ruin.    

Det er mange som har spart seg opp pengar, teke med seg inn større verdiar i form av gjenstandar, eller har foreldre som ønskjer å hjelpe til i startfasen og undervegs i sambuarskapet. Hjelpa kan vere i form av økonomiske midlar eller i form av arbeidskraft. Dette er jo berre positivt for begge partar under samlivet.

Vidare er det vanleg at den eine tenar betre enn den andre, og at arbeidsfordelinga både ute og inne i huset og med barna er ulik. Pengebruken flyt, og ein blir meir og meir usikker på kvar midlane har blitt av. Kva skjer då, dersom samlivet vert brote, og ei økonomisk deling skal finne stad? Kva har du eigentleg rett på i ettertid? Mange vil bli overraska over svara. 

Det må erkjennast at mange ikkje ein gong tenkjer over dei ovannemnte spørsmåla. Men nokre reflekterer over om det i det heile tatt er greitt å tenkje på korleis ein kan sikre seg sjølv økonomisk når ein er stormforelska. Er det greitt å reflektere over sin eigen situasjon når kvardagen rullar og held seg på skinnene? Torer ein i det heile å ta opp temaet – eller fryktar ein å skape dårleg stemning? Er det på noko tidspunkt for seint å ta opp temaet?

Å vere reflektert over sin eigen situasjon og kva som skjer ved ulike val, er gode eigenskapar. I høve skilsmissestatistikken, vil over halvparten av ekteskapa ende i skilsmisse. Det same skjer truleg med sambuarskap også. Ein må difor vere realistisk, ikkje naiv . Ein må då ta inn over seg at dersom ein ikkje kan einast i fredstid, så er sjansen mindre for at ein blir samde i krigstid.

Ta praten, finn ut kva de som sambuarar ønskjer, og lag spelereglar for dykkar samlivsøkonomi. Openheit, refleksjon og diskusjon er viktig. Dette kan vere nøkkelen til å definere ein skriftleg sambuaravtale som kan sikre begge partar ved eit eventuell samlivsbrot. 

4 Ofte stilte spørsmål ved sal av fast eigedom

Advokat Jan Arild Rømmen, Advokatfirmaet Tollefsen AS

24.05.16

---

 Det er vår og me er inne i den mest travle tida for sal av fast eigedom. På denne tida får me erfaringsmessig ofte desse spørsmåla som me skal prøva å svara kort og presist på:

1. Må ein betala dokumentavgift ved sal innan familien? Svaret er JA. Også her må det betalast full dokumentavgift som etter lova er 2.5% av omsetningsverdien av eigedomen. Denne avgifta framstår som høg. Døme: Foreldra overdreg einebustaden sin til ei dotter av di dei sjølve vil flytta inn i ei ny, lettstelt leilegheit. Verdien av einebustaden er kr. 4 mill pluss og då vert dokumentavgifta minst kr. 100.000,-. Eg kjem tilbake til dokumentavgifta i ein eigen artikkel om 2-3 veker.

2. Må ein rydda og vaska ut før huset vert overlevert? Hovudregelen i lova er JA. Men. Her kjem eit viktig MEN: Dersom ein før handelen vert inngått set som vilkår at kjøpar må overta eigedomen som den er med innbu og lausøyre og uvaska, så er det eit vilkår som kjøpar har akseptert og dermed er det avtala. Her er mi erfaring at det vert jobba veldig mykje unødvendig rundt om. Døme: Det skapar stor frustrasjon i ein familie at berre ein eller få deltek i rydding og utvasking og brukar ferien sin til det og til og med pådreg seg kostnader, medan andre ikkje orkar. Det same gjeld i parforhold. Då kan ein unngå denne problemstillinga ved å selja «alt på rot»; ein tek berre ut det ein vil ha og let resten stå. Mange kjøparar kan nytta seg av det som står att og trekkjer lite ifrå i bodet sitt. Men altså: Klargjer tidleg dette vilkår!

3. Må seljar godta høgaste bod? Svaret er NEI. Seljar står fritt til å godta eller forkasta eitkvart bod. Det kan vera mange grunnar til det. Eit døme er at seljar ikkje likar den som har høgaste bod som kan vera ein kverulant. Her finst mange typetilfelle og døme. Hos profesjonelle er dette vilkåret presistert i salsoppgåvene, men her oppstår mykje bråk med jamne mellomrom likevel. Me må berre oppmoda seljarar til ikkje å vera direkte uetiske ved å bruka andre si tid til å finna marknadspris når salet likevel er avgjort på førehand!

4. Kan ein trekkja seg før skriftleg kontrakt er skriven?  Normalt er svaret NEI. Eit ord er eit ord, også på telefon. Det følgjer av avtalelova. På dette feltet har det også vore mange rettssaker opp gjennom åra. Den som påstår at han har juridisk rett til å trekkja seg må i alle høve vera veldig rask og han har ein tung motbakke å gå.